List otwarty do Prezydenta Miasta Kalisza w sprawie jakości powietrza

Szanowny Panie Prezydencie,

Jesteśmy głęboko zaniepokojeni złą jakością powietrza w naszym mieście. Znalazła ona już niestety odzwierciedlenie w raporcie „Global Urban Ambient Air Pollution Database 2016” opublikowanym przez Światową Organizację Zdrowia (World Health Organization, WHO), gdzie Kalisz znalazł się na 41 miejscu najbardziej zanieczyszczonych miast w Unii Europejskiej i to licząc według średniego rocznego stężenia pyłu zawieszonego o średnicy nie większej niż 2,5 μm, który zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia jest najbardziej szkodliwy dla zdrowia człowieka spośród innych zanieczyszczeń atmosferycznych. Jak wynika z raportów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), długotrwałe narażenie na działanie pyłu zawieszonego PM2,5 skutkuje skróceniem średniej długości życia, a krótkotrwała ekspozycja na wysokie stężenia pyłu PM2,5 powoduje wzrost liczby zgonów z powodu chorób układu oddechowego i krążenia oraz wzrost ryzyka nagłych przypadków wymagających hospitalizacji (nasilenie astmy, ostra reakcja układu oddechowego, osłabienie czynności płuc, itp.), gdyż tak drobny pył dostaje się bezpośrednio przez płuca do krwi. Szacuje się, że życie przeciętnego mieszkańca Unii Europejskiej jest krótsze z tego powodu o ponad 8 miesięcy, a życie przeciętnego Polaka, w stosunku do mieszkańca UE, jest krótsze o kolejne 1-2 miesiące z uwagi na występujące w naszym kraju większe zanieczyszczenie pyłem aniżeli wynosi średnia dla krajów Unii.
My niżej podpisani, jak i wielu mieszkańców naszego miasta, wyrażamy słuszne obawy, co do pogłębiającego się problemu. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), co roku w Polsce umiera około 40,000 osób na choroby spowodowane zanieczyszczeniem powietrza. Tak jak wiele innych problemów, i ten dotyka przede wszystkim najsłabszych – chorych, dzieci oraz osoby starsze. Zachorowania na astmę to już epidemia, a powiązanie tych chorób ze stanem zanieczyszczenia środowiska jest niepodważalne.
Nie chcemy, aby nasze dzieci nie mogły bawić się na podwórku, a kaliscy seniorzy zamknięci byli w czterech ścianach z obawy o swoje zdrowie. Chcemy, aby poranny spacer czy jazda rowerem były przyjemnością a nie ryzykiem.
Oświadczenie Pani Elżbiety Zmarzłej, rzecznik prasowej Urzędu Miejskiego w Kaliszu w odpowiedzi na wspomniany raport WHO opiera się całkowicie na dwóch założeniach: negowaniu danych i wskazywaniu, że gdzie indziej jest gorzej oraz zaprezentowaniu starań o poprawę jakości powietrza na terenie miasta poprzez szumne ogłoszenie, że „po raz pierwszy w historii Kalisz aplikuje o środki w ramach Programu priorytetowego NFOŚiGW, pt. „Poprawa jakości powietrza. Część 2 KAWKA”.
Niestety dane te istnieją i choć można faktycznie oprzeć się całkowicie na danych w pełni zweryfikowanych, użytych w ocenie rocznej Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Poznaniu, to jednak nie jest istotą problemu spór o użyty zestaw danych i niewielkie różnice pomiędzy nimi, tym bardziej, że te ostatnie również nie napawają optymizmem:
• Najwyższe stężenie 1-godzinne SO2 – 121 μg/m3 – odnotowano na stanowisku pomiarowym w Kaliszu- daleko wyższe od drugiego w kolejności rekordu – 81 μg/m3 w Koninie;
• Najwyższe stężenie 24-godzinne SO2 – 24 μg/m3 – odnotowano również na stanowisku pomiarowym w Kaliszu. Obydwa nie przekraczają co prawda dopuszczalnego poziomu, ale niezbyt to chlubny rekord;
• Pod względem ilości pyły PM10 stale przekraczamy dopuszczalną częstość przekroczeń dopuszczalnego poziomu dla 24 -godzin w roku kalendarzowym, razem niestety z resztą Wielkopolski, wpisując się tym samym w klasę C.
• Silnie rakotwórczy benzo(a)piren – trzykrotne przekroczenie wartości średniej rocznej;
• Stanowiący podstawę raportu WHO pył zawieszony PM2,5: strefę miasto Kalisz oraz strefę wielkopolską ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego zaliczono do klasy C na podstawie pomiarów manualnych w Poznaniu, Pleszewie i Kaliszu, przy czym prowadzący od lat działania w zakresie poprawy jakości powietrza Poznań zaklasyfikował się do strefy A. Zaznaczyć należy, że nawet przyjęta w raporcie niższa wartość 27 µg/m3 jest bardzo odległa od wartości dopuszczalnej równej 20 µg/m3, którą należy dotrzymać od roku 2020.
Jak więc widać konieczne jest pilne podjęcie zdecydowanych działań w celu poprawy jakości powietrza. Tymczasem Urząd Miasta, jako jedyne działanie w tym zakresie podaje aplikację o środki NFOŚiGW w ramach programu KAWKA. Niestety listę programów, które będą finansowane i wspierane w 2016 r., Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosił w poniedziałek, 23.05. Zabrakło na niej strategicznego dla walki o czyste powietrze programu “Kawka”. Tym samym, według wspomnianego stanowiska UM nasze miasto nie ma żadnego planu przeciwdziałania czynnikom powodującym obecny stan. Szkoda, że aplikacja przystąpienia do tego programu nie została złożona w poprzednich latach. Niska emisja na osiedlach domów jednorodzinnych stanowi zimą widoczny gołym okiem problem. Należy pamiętać, że najczęściej palenie węglem wynika z trudnej sytuacji materialnej gospodarstwa domowego.
Zamiast wprowadzać proste zakazy korzystania z takiego rodzaju opału miasto powinno podejść do problemu systemowo, z uwzględnieniem potrzeb i możliwości najuboższych mieszkańców.
Oczekujemy od władz miasta stanowczych kroków zmierzających do poprawy jakości powietrza. Proponujemy wprowadzenie, wzorem Krakowa, darmowej komunikacji miejskiej w dni o największym stężeniu szkodliwych pyłów w powietrzu oraz zwiększone inwestycje w komunikację zbiorową przy jednoczesnym wprowadzaniu ograniczeń dla ruchu samochodowego w mieście. Konieczne jest także wprowadzenie ułatwień dla ruchu rowerowego i przeznaczenia znaczących nakładów finansowych na rozbudowę infrastruktury rowerowej.
Konieczna jest także ochrona istniejących drzewostanów i sadzenie kolejnych drzew. Tereny zielone w mieście to gwarancja lepszej jakości powietrza, nie tylko ze względu na ich filtrujące działanie, ale także ułatwiony przepływ powietrza w terenach zurbanizowanych.
Zdajemy sobie sprawę, że kluczową kwestią dla uzyskania oczekiwanych efektów jest również działanie prewencyjne. W związku z tym prosimy o informację o możliwości zintensyfikowania działań Straży Miejskiej w celu eliminacji zjawiska ogrzewania się poprzez palenie śmieciami.
Dodatkowo zwracamy się z prośbą, aby do czasu, kiedy jakość powietrza w Kaliszu nie poprawi się, miasto na szerszą skalę informowało mieszkańców na temat obecnego stanu zanieczyszczeń, gdyż wiele osób starszych nie posiada dostępu do internetu czy aplikacji mobilnych. Jednocześnie to właśnie oni stanowią jedną z grup najbardziej narażonych na szkodliwe działanie zanieczyszczeń.
Apelujemy, aby kwestia smogu w Kaliszu nie była przez władze miasta lekceważona. Jest to sprawa absolutnie priorytetowa, która dotyczy zdrowia wszystkich mieszkańców. Mamy prawo oddychać czystym powietrzem. Z naszej strony oferujemy wszelką pomoc, jakiej jesteśmy w stanie udzielić zarówno przy opracowaniu strategii działania, jak i jej wykonaniu. Problem jest zbyt poważny, by opierać się na podziałach partyjnych. Kalisz jest wspólnym dobrem wszystkich jego mieszkańców.

Partia Razem Kalisz

Zarząd okręgu:
Paweł Kleczewski
Patrycja Pikińska
Natalia Olejnik
Tomasz Witak
Angelika Machowska