Sedacja wziewna- czyli jak się nie bać dentysty i zabiegów stomatologicznych

Problem ten dotyczy bardzo dużej ilości polskich pacjentów. Ma historyczne i wieloletnie uwarunkowania. Aż do początku lat 90-tych podejście dużej grupy stomatologów w Polsce nacechowane było bardzo niskim stopniem empatii w stosunku do swoich pacjentów, brakiem cierpliwości wyrażającym się stwierdzeniem „proszę nie histeryzować, na pewno nie boli…”, a także bardzo często, jeśli nie przeważająco, brakiem rutynowego zastosowanie środków znieczulających w codziennej praktyce stomatologicznej.

Na szczęście niewiele rzeczy przez te lata zmieniło się tak, jak kompleksowe podejście do pacjenta oraz możliwości technologiczne i materiały stosowane w stomatologii. Obecnie dysponujemy całkiem niezłym arsenałem środków obniżających poziom bólu lub też całkowicie go eliminującym, a przez to uzyskujemy praktycznie całkowite uniknięcie ogromnego stresu, wywołanego obawą przed tymże bólem.
W warunkach ambulatoryjnych, jakim jest gabinet stomatologiczny, mamy do dyspozycji:
Jatrosedacja- uspokojenie pacjenta głosem, spokojem dentysty, perswazją
Sedacja doustna (premedykacja)- leki doustne, tj. Midazolam, Hydroksyzyna
Sedacja głęboka (dożylna)
Sedacja wziewna
Znieczulenie ogólne

W tym artykule chciałbym skupić się na sedacji wziewnej jako formie walki z lękiem i częsciowo bólem, najbardziej nadającej się w warunkach gabinetu stomatologicznego. Czymże zatem jest ta osławiona sedacja wziewna? To jak z tym yeti- wiele osób o nim slyszało, jednak niewielu go widziało (ponoć tacy istnieją ;-) )

Sedacja wziewna to podanie pacjentowi mieszaniny 02/N20 (tlenu i podtlenku azotu) poprzez specjalne urządzenie będące mieszalnikiem tychże gazów, za pomocą maseczki zakładanej na nos. Urządzenie to pozwala na bezpieczne podawanie tejże mieszanki. Nie pozwala na podanie wyższego stęzenia N20 niż 70% w mieszaninie, a także odcina dopływ z butli N20 w przypadku opróżnienia butli z tlenem.

Jako ciekawostkę można podać, iż w Polsce międzywojennej oraz np. w Wielkiej Brytanii do lat 70-tych podawano czysty N20 („gaz rozweselajacy”). Prowadziło to do utraty przytomności przez pacjenta. Nie była to bezpieczna metoda i mimo że dawno zaniechano jej stosowania, wielu pacjentów myli te dwa rodzaje, co przyczynia się ciągle do pewnych oporów przed upowszechnieniem tej metody walki z lękiem i bólem w stomatologii.

Poprzez stosowanie odpowiednio dostosowanej mieszanki 02/N20, w porownaniu z czystym podtlenkiem azotu, zachowana jest świadomość pacjenta oraz odruchy, zwlaszcza odruch kaszlowy. Do pożądanych cech podtlenku azotu zaliczymy działanie przeciwlękowe, w pewnym stopniu przeciwbólowe, czasem halucynogenne, u niektórych pacjentów może wystąpić tzw. niepamięć wsteczna (amnezja), co wydaje się zwłaszcza w przypadku najmłodszych pacjentów, cechą całkiem pożądaną.

Mimo że działanie przeciwbólowe nie jest zbyt nasilone, to jednak w pewnych procedurach pozwala na zmniejszenie dawki bądź nawet uniknięcie konieczności znieczulenia. Sedacja wziewna jest natomiast świetną metodą zmniejszenia nieprzyjemnych odczuć podczas właściwej procedury znieczulenia.

Podtlenek azotu jest gazem bezbarwnym, bezwonnym, niewyczuwalnym przez pacjenta w podawanej mieszance. Nie powoduje zaburzenia pracy serca- dlatego może być podawany pacjentom z chorobami tego narządu. Nie powoduje zwiotczenia mięśni , przez co nie zaburza działania mięśni oddechowych. Nie wpływa na pracę ośrodka oddechowego w centralnym układzie nerwowym, przez co pacjentowi nie zagraża zwolnienie oddechu, a w konsekwencji niedotlenienie. Nie wpływa także na ciśnienie krwi, oraz nie podrażnia drzewa oddechowego- można zastosować ją u pacjentów z astmą.

Jak w przypadku każdej niemal metody terapeutycznej, są pewne sytuacje, które są przeciwskazaniem do zastosowania sedacji wziewnej. Są to:

Brak współpracy pacjenta z lekarzem
Niedrożności górnych dróg oddechowych- przeziębienie, przerost migdałków
Rozedma płuc, rozstrzenia oskrzeli
Alkoholizm, uzależnienie od narkotyków
Stwardnienie rozsiane, miastenia gravis, porfiria
I trymestr ciąży
Choroby psychiczne

A co z zastosowaniem sedacji wziewnej u naszych najmłodszych pacjentów?

Dziecko jest jednym z najtrudniejszych pacjentów w gabinecie stomatologicznym, ze względu na bardzo niski próg tolerancji na ból i stres. Tolerancja większości dzieci na ból jest praktycznie zerowa. Aby możłiwe było wykonanie zabiegu, nasze postępowanie powinno byc takie, by jak najmniej stresować dziecko. Oprócz łagodnego i ciepłego podejścia, bardzo dobrym pomysłem , sprawdzonym, wydaje się użycie właśnie sedacji wziewnej, jeśli trzeba w połączeniu ze znieczuleniem miejscowym. Cały czas jest utrzymywany kontakt z dzieckiem- jest to niezmiernie istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa małego pacjenta.

Przed podjęciem decyzji o poddaniu dziecka sedacji wziewnej, dokonujemy kwalifikacji. Rozmawiamy z rodzicami o stanie zdrowia dziecka, wcześniejszych doświadczeniach stomatologicznych malucha (znacznie lepiej sedują się dzieci, które nie miały wcześniejszych, przykrych doświadczeń w gabinecie). Sedacja wziewna dość rzadko udaje się u dzieci poniżej 3 roku życia ze względu na częsty wtedy brak kooperacji- co skłania ku zastosowaniu znieczulenia ogólnego w razie potrzeby. Dziecko nie powinno spożywać posiłków na 2 godziny przed zabiegiem. Po uzyskaniu pisemnej zgody opiekunów na zabieg , przystępujemy do zapoznania malucha z aparaturą.

Dużym plusem tejże metody jest to, że praktycznie po krótkiej chwili 90% gazu ewakuuje się z organizmu pacjenta. Po 30 minutach praktycznie 100% mieszanki zostaje wydalona.

Jeśli jesteście zainteresowani szczegółami leczenia w sedacji wziewnej, zapraszamy na stronę internetową www.dentical.pl lub do kontaktu z Centrum Stomatologii i Medycyny Estetycznej „Dentical”: dentical@dentical.pl lub pod numerami telefonu (62) 599 80 60 oraz 606 90 80 03